Сегизинчи Сёз

بِسْمِ الَلّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ

اَلَلّهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ اْلحَىُّ الْقَيُّومُ   اِنَّ الدِينَ  عِنْدَ اللّهِ اْلاِسْلاَمُ

“Рахман, Рахим болгъан Аллахны аты бла.”

“Аллах, кесинден башха аллах болмагъанды. Ол Хайй эм Къаййумду.” (Къуран, 2:255)

“Аллахны аллында (Ахыратда) керти дин, Исламды.” (Къуран, 3:19)

 

        Бу дуния; эм бу дуния ичиндеги адамны джаны; эм адамда динни баш магъаналары бла къыйметлерини; эм хакъ дин болмаса эди дунияны бир тюрме боллугъуну, эм динсиз адам эм насыбсыз джан болгъаныны; эм бу дунияны тахсасыны ачыб адамланы джанларыны зюлмудан къутхаргъан ”Ла илаха Иллаллах” болгъаныны ангыларгъа излесенг, бу юлгюлю хапарчыкъгъа къара, тынгыла:

       

 

Эртде заманлада, эки къарнаш узун бир джолоучулукъгъа чыгъыб биргелей бара эдиле. Бара бара джол экиге айырылыр. Ол эки джолну башында бир къартны кёрюрле, сора анга сорурла:

“Къайсы джол игиди?”

Ол да алагъа айтыр:

“Онг джолда джорукъгъа, мизамгъа бойсунургъа керекди. Алай а, ол джюкню ичинде бир ышаныулукъ бла насыблыкъ барды. Сол джолда эсе, эркинлик бла азатлыкъ барды. Алай а, ол эркинликни ичинде бир къоркъуу бла палахлыкъ барды. Энди сайлау эркинлик сиздеди.”

 

 

Муну тынгылагъандан сора арию халили къарнаш онг джолгъа:تَوَكَّلْتُ عَلَى اللّهِ “Аллахха таукеллик (тевеккюл) этдим (кесими Анга бердим)” (Худ, 56) - деб кетер. Мизамгъа, джорукъгъа да бойсунургъа разы болур. Намыссыз эм тели болгъан обир къарнаш эсе, джангыз эркинлик ючюн сол джолну сайлар. Тышында кёрюнюшде бир дженгилликде, ичинден а ауур бир халда баргъан бу адамны акъылыбызда ызлайыкъ. Ма бу адам, таудан тюзден ётюб бара бара бош бир тюзге киреди. Бирден къоркъуулу бир таууш эшитди. Къараса, мазаллы бир аслан чегетчикден чыгъыб анга чабыб келеди. Ол да къачты. Блай бла, алтмыш метр теренлигинде суусуз бир хуюгъа тюбеди. Къоркъгъанындан кесини ичине атды. Джарымына къадар тюшюб, къоллары бир терекге илиниб джабышды. Хуюну къабыргъасында битиб тургъан ол терекни эки тамыры бар эды. Эки чычхан; бири акъ бири къара, ол эки тамыргъа джабышыб кеседиле. Ёрге къараса: Аслан, къарауул кибик башында сакълайды. Тюбюне къараса: Мазаллы бир сарыубек ичинде тура. Башыны кёлтюрюб отуз метр ёргеде салыныб тургъан аягъына джууукълашханды. Ауузу, хую ауузу кибик кенг. Хуюну къабыргъасына къараса: къабыучу къамжакъла, къуртла тёгерегини алгъандыла. Терекни башына къараса: Бир инджир терекди. Алай а, бир сейирлик болуб, тюрлю-тюрлю кёб терекни кёгетлери, джемишлери- къозудан наргъа деричин- муну юсюнде ёсе эдиле.

       

 

Ма, бу адам аманлыгъындан, акъылсызлыгъындан муну бош бир иш болмагъаныны ангылаялмайды. Бу ишле кеси аллына болаллыкъ тюйюлдюле. Бу сейир ишлени ичинде билинмеген сейир магъанала бардыла. Эм да, бек уллу бир Ишлеучю болгъаныны ангылаялмайды.

Энди, муну джюреги да, джаны да, акъылы да бу къыйын халдан джашыртын къычырыб джылагъанлары заман, нафсы бир зат болмагъан кибик джахил болуб, джан бла джюрегини джылаундан къулагъыны джабыб, кеси кесини джылатыб, бир бачхада болгъанча ол терекни кёгетлерини ашаб башлар. Алай а, ол кёгетлени бир джартысы уулу эм заранлы эди. Бир сыйлы хадисте Аллаху Тагъала блай буюрады:اَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِى بِى  Бу дегени, “Къулум мени къалай таныса, анга алай къарарыкъма.”

 

 

Ма, бу насыбсыз адам аман сагъышы бла эм да акъылсызлыгъы бла кёргенини сансыз этиб, бола тургъанланы бош затлагъа санады. Ангылагъаны кибик да азабыны кёрдю. Энтда кёреди. Дагъыда кёрлюкдю!.. Ёлюб да къутулалмайды, джашаялгъанда эталмайды. Блай бла азаб чегеди. Биз да, бу насыбсызны бу азабда къоюб къайтайыкъ. Обир, къарнашны халына къарайыкъ.

        Ма, бу мубарек акъыллы адам барады. Алай а, къарнашы кибик къыйналмайды. Нек десенг, арию халили болгъанындан арию затланы сагъыш этиб иги муратла этер. Кеси кеси бла да нёгерди. Эм да къарнашы кибик къыйналмайды, азаб да чекмейди. Нек десенг, мизамны билиб бойсунур. Тынчлыкъ кёрюр. Къоркъуусузлукъ эм джакълыкъ ичинде эркин барады.

 

 

Ма, бир кёгет бачхагъа тюбеди. Ичинде арию гоккала бла кёгетле бардыла. Эм да къаралмагъаны ючюн, мурдар затлада кёрюнедиле. Къарнашы да быллай бирисине кирген эди. Алай а, мурдар затлагъа эс бёлюб, булджундуруб кёлюню булгъандыргъан эди. Чырт солуялмагъанлай чыгъыб кеткен эди. Бу адам эсе, “Хар затны игисине къара” деген джорукъ бла амал этиб мурдар затлагъа чырт къарамады. Иги затладан игича хайырланды. Ариюча солуб чыгъыб кетди.

       

 

Сора, бара-бара бу да алгъы къарнашы кибик, бир кенг тюзге кирди. Бирден чабыб келген бир асланны таушуну эшитди. Къоркъду. Алай а, къарнашы къадар къоркъмады. Нек десенг, иги сагъышы бла эм арию пикири бла: “Бу тюзню бир Иеси барды. Бу аслан да ол Иени буйругъуну тюбюнде бир джумушчусу болургъа керекди”- деб, сагъыш этиб рахатлады. Алай болса да къачды. Блай бла, алтмыш метр теренлигинде бир суусуз хуюгъа тюбеди; кесини ичине атды. Къарнашыны кибик, ортасында бир терекге къолу джабышды; хауада салыныб къалды. Къарады, эки джаныуар ол терекни эки тамырыны кесе турадыла. Ёргеге къарады, аслан; тюбюне къарады, бир сарыубек кёрдю. Тамам къарнашы кибик бир сейир халгъа тюшдю. Бу да бек къоркъду. Алай а, къарнашыны къоркъуундан минг кереге аз... Нек десенг, арию халиси анга арию пикир береди. Арию пикир эсе, анга хар затны арию джаныны кёргюзеди.

 

 

Ма, бу себебден блай сагъыш этди: “Бу сейир ишле бирбири бла байламлыды. Эм да, бир буйрукъ бла джюрюген кибик кёрюнеди. Алай эсе, бу ишледе бир тахса барды. Хо, бла бир кёрюнмеген Иени буйругъу бла айланадыла. Алай эсе, мен джангыз тюйюлме; ол кёрюнмеген Ие менге къарайды; мени сынагъан этеди; бир мурат ючюн мени бир джерге ийиб чакъырады.”

Бу татлы къоркъуу бла арию пикирден бир къызыгъыу келир: “мени сынаб, кесини менге танытдырыргъа излеген, эм бу сейир джол бла бир муратха ийген кимди экен?”

        Сора таныргъа излегени ючюн, ол сейир Иеге сюйюмю чыкъды. Бу сюйюмлюкден тахсаны ачаргъа изледи. Эм Иени разы этерик бир халны алыргъа изледи.

       

 

Сора терекни башына къарады, кёрдю: Инджир терекди. Алай а, башында мингле бла тереклени кёгетлери барды. Ол заман бютюн-бютюн къоркъуу кетди. Нек десенг, ачыкъ ангылады: Бу инджир теректеги кёгетле, бир кёргюзмедиле! Ол кёрюнмеген Ие бачхасындагъы кёгетлени юлгюлерини бир тахса, бир сейирлик бла ол терекге такъгъанды, эм да кеси къонакъларына хазырлагъан ашарыкъларына бирер шагъатлыкъла сыпатында ол терекни джасагъан болур. Огъесе, бир терек мингле бла тереклени кёгетлерини бермез.

       

 

Сора тилек башлады. Блай бла, тахсаны ачхычы аны джюрегине салынды. Къычырды:

        “Эй, бу джерлени Иеси! Сени буйругъунга бойсундум. Сенге къысылыб болушлукъ излейме, сенге джумушчума. Сени разылыгъынгы да излейме. Сени табаргъа излейме.”

        Бу тилекден сора, бирден хуюну къабыргъасы джарылыб аламат, тамтаза эм да бек арию бир бачхагъа эшик ачылды. Сарыубекни ауузу ол эшикге аушунган болур. Аслан бла сарыубек да эки джумушчу сыпатыны кийдиле. Аны ичине чакъырадыла.. Аны бла къалмайын ол аслан, кесине бойсунган бир тынч атны сыпатына кирди.

        Ма, эй эринчек нафсым! Эм да, эй акъылымдагъы нёгерим!

        Келигиз. Бу эки къарнашны халларыны тенглештирейик. Блай бла, игилик къалай игилик келтиреди, эм да аманлыкъ къалай аманлыкъ келтиреди.. кёрейик, билейик.

       

 

Къарагъыз: Сол джолну насыбсыз джолоучусу, хар заман сарыубекни ауузуна кирирге хазыр болуб, къалтраб сакълайды.

Бу насыблы эсе, кёгетли, арию бир бачхагъа чакъырылады.

Эм ол насыбсызны джюреги ачы бир къыйыллыкъ, эм уллу бир къоркъуу ичинде джарылады.

Бу насыблы эсе, джараулу бир дерс, татлы бир къоркъуу, сюйюмлю бир юрениу ичинде, сейир затлагъа талпыб къарайды.

Эм ол насыбсыз, джангызлыкъ, умутсузлукъ эм къоркъуу ичинде азаб чегеди.

Бу насыблы эсе; танышыу, умут эм тансыкъ болуу ичинде къууанчлы болады.

Эм ол насыбсыз кесини джаныуарланы талауларына тюшкен бир джесир кибик кёреди.

Бу насыблы эсе, бир багъалы къонакъды. Къонагъы болгъан Хатерли Къонакъбайны, сейир джумушчулары бла нёгер болуб ойнайды.

 

 

Эм ол насыбсыз тышындан кёрюнюшде татлы, ичинден уулу кёгетлени ашауу бла азабыны джуукълаштырады. Нек десенг, ол кёгетле юлгюледиле. Джангыз татыу алыргъа эркинлик барды. Нек десенг, кертилерини излеб алыучусу болсун деб. Огъесе, хайуан кибик джутаргъа эркинлик джокъду.

Бу насыблы эсе, татыууна къарар, ишни ангылар, ашаууну артха къояр. Сакълагъанындан татыу алыр.

Эм, ол насыбсыз кеси кесине къыйыллыкъ бергенди. Кюндюз кибик, арию бир тюзлюкню эм джарыкъ бир халны, сокъурлугъу бла, кесине къарангылы эм къоркъуулу бир Джаханим сыпатына келтиргенди. Не джагъызсынылыргъа тыйыншлы тюйюлдю. Не да, кишиден тарыгъыргъа хакъкъы джокъду.

       

 

Сёз ючюн: Бир адам арию бир бачхада, тенглерини ортасында, джай заманда, халал хант бла сыйланыр орнуна, кесини кир аракъыла бла эсиртиб, кесини къышны ортасында джаныуарланы ичинде, ач, джалан болгъанына санаб, къычырыргъа эм джыларгъа башласа; къалай джазыкъсынылыргъа тыйыншлы болмаз. Кеси кесине къыйыллыкъ береди. Тенглерини джаныуарла кибик кёрюб кёллерине тиеди. Ма, бу насыбсыз да аллайды.

Бу насыблы эсе, тюзлюкню кёрюр. Тюзлюк эсе, ариюду. Тюзлюкню ариюлугъуну ангылагъаны бла тюзлюкню Иесине хурмет этер. Рахматына тыйыншлы болур.

Ма, “Аманлыкъны кесингден, игиликни Аллахдан бил”, деген Къуранны буйругъуну сыры ачыкъгъа чыгъады. Дагъыда блача башха юлгюлени да тенглештирсенг ангыларыкъса: Алгъы адамны нафсы, анга ич дуниясында бир Джаханим хазырлагъанды. Обирисини уа иги иннети, арию сагъышлары, арию халиси эм иги пикири анга уллу бир игилик, насыблыкъ эм джарыкъ бир ич дуниягъа ие эткенди.

       

 

Эй нафсым! Эй нафсым бла биргелей бу хапарны тынгылагъан адам!

        Насыбсыз къарнаш болургъа излемейин, насыблы къарнаш болургъа излесенг, Къуранны тынгыла эм буйругъуна бойсун! Анга джабыш! Аны джорукълары бла джюрю!.

        Бу юлгюлю хапарда болгъан кертиликлени ангыладынг эсенг, хакъ динни да, дунияны да, адамны да, иманны да анга джараштыраллыкъса. Бек керекли болгъанларыны мен айтырыкъма. Эджиги юстюню сен кесинг сагъыш этиб таб.

        Ма къара. Ол эки къарнаш эсе; бири, иманы джаны болгъан, таза джюрекли муслиманды. Обири, имансыз эм пасыкъ джюрекли кяфырды. Ол эки джолдан онг джол эсе, Къуран эм иман джолуду. Сол эсе, Аллахны игиликлерини билмеген ассыны джолуду.

 

 

Ол джолдагъы бачха эсе, адамланы джамагъаты эм маданиятны ичинде болджал джашауду. Къараб къарагъынчы ётюб кеткен джашауларында хайыр бла заран, игилик бла аманлыкъ, таза бла кир затла биргелей болурла. Акъыл да олду:خُذْ مَا صَفَا دَعْ مَا كَدَرْ “Арию эм таза болгъанны ал, кир болгъанны къой” джоругъу бла амал этиб, таза джюреги бла кетер.

        Ол тюз джер эсе, бу джер бла дунияды.

Ол аслан эсе, ёлюм бла аджалды.

Ол хую эсе, адамны саны бла джашау заманыды.

 

 

Ол алтмыш метр теренлик эсе, орта ёмюр бла адамланы кёбюсюню джашау заманы болгъан алтмыш джылны кёргюзеди.

Ол терек эсе, джашау заманы бла джашауну асыл магъанасыды. Ол къара бла акъ эки джаныуар эсе, кече бла кюндюздю.

Ол сарыубек эсе, ауузу къабыр болгъан, ёлюмден сорадагъы джашау джолуна эм ахырат дуниясына ачылгъан биринчи джерди. Алай а, ол аууз, муслиман ючюн тюрмеден бир Джандет бачхагъа ачылгъан эшикди.

Ол заранлы къамжакъла эсе, дуниядагъы адамны башына келген къыйыллыкъладыла. Алай а, муслиман ючюн, къайгъысыз джукъугъа бёлюнмез ючюн, Аллаху Тагъаланы татлы эсгертиулери бла ашхылыкъларыдыла.

Ол терекдеги кёгетле эсе, дуниядагъы ашхылыкъладыла. Аллаху Тагъала аланы ахырат ашхылыкъларыны бир эсгертиучюсю, эм ошашлары, эм Джандет кёгетлерине алыучуларыны чакъыргъан, юлгюле сыпатында эткенди.

 

 

Ол терекни бирлиги бла биргелей, тюрлю- тюрлю кёгетле бергени эсе, Аллахны тамгъасыны, белгисини эм къол салгъаныны кёргюзеди.

        Нек десенг: “Бир джангыз затдан хар затны джаратыу”, ол деген, бир топракъдан бютюн битимле бла кёгетлени джаратыргъады; эм бир суудан бютюн джаныуарланы джаратыргъа; эм бош бир ашарыкъдан бютюн хайыуанланы санларыны джаратыргъа, муну бла биргелей “Хар затдан бир джангыз зат джаратыу”, ол деген, джанла ашагъан кёб тюрлю- тюрлю ашарыкъладан, ол джанлагъа бир энчи, кесине джараулу эт этерге; бир тукъум тери сокъгъан кибик усталыкъла Аллаху Тагъаланы энчи тамгъасыды. Энчи мухуруду. Ошашы этилмез бир белгисиди.

 

 

Хо, бир затны хар зат, эм хар затны бир зат этерге, хар затны Джаратханга джарашхан бир белги, бир Аятды.

Ол тахса эсе, иманны сыры бла ачылгъан, джаратылыш себебини сырыды.

Ол ачхыч эсе, يَا اَللّهُ لآَ اِلهَ اِلاَّ اللّهْ اَللّهُ لآَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ اْلحَىُّ الْقَيُّومُ

 

“Я Аллах” деген. Бир Аллахтан башха аллах болмагъанына эм Аллахны тирилигине эм хар затны къолунда тутханына инаныуду.

 

 

Ол сарыубекни ауузуну бачха эшигине ауушунганы эсе, муну кёргюзеди:

        Къабыр имансыз, динсиз эм аманлыкъчы адам ючюн къоркъуулу, джангызлыкъ эм Аллахны унутмакълыкъ ичинде, тюрме кибик къайгъылы; эм бир сарыубекни къарны кибик бир къабыргъа ачылгъан бир эшикди. Къуранга байламлы иманлы адамла ючюн а, дуния тюрмеден- ахырсыз джерге; сынау джерден- Джандет бачхалагъа; джашау къайгъыладан- Аллахны рахматына ачылгъан бир эшикди.

Ол асланны да тынч бир джумушчугъа ауушунганы эм буйркъну тынгылагъан бир ат болгъаны эсе:

Ёлюм, ассыла ючюн бютюн сюйгенлеринден ёмюрлюкге айырылу болгъаныны кёргюзеди.

Эм, кесини ётюрюк дуния Джандетинден чыгъарылуу бла джангызлыкъ ичинде къабыр тюрмесине джабылгъан заманыды. Тюз джолдагъылагъа, Къуранны джолундагъыла ючюн, Обир дуниягъа кеткен тенглери бла джуукъларына джангыдан къошулургъа бир себебди.

 

 

Эм керти джуртларына эм да ахырсыз насыблыкъны джерине кирирге мадарды.

Эм дуния тюрмеден Джандетге бир чакъырыуду.

Эм Рахманы- Рахимни игилиги бла чомартлыгъындан, кеси къуллугъуна кёре багъасыны алыргъа бир сакълауулду.

Эм джашау ишни джюгюнден бир къутулууду.

Эм къуллукъ бла сынауну бошалыуу, эм бойсунургъа керек болгъан буйрукъладан эркин болууду.

       

 

Ахыр сёз: Бир адам джалгъан джашауну биринчи мурат этсе, тышындан кёрюнюшде бир Джандет ичинде болсада, ичинден Джаханимдеди. Эм, бир адам ахыратдагъы ахырсыз джашаугъа къаты айланыб эсе, эки дунияда да насыблы болур. Дуниясы не къадар аман эм къайгъылы болса да, дуниясыны Джандетни сакълагъан юй кибик кёргени ючюн, арию кёрюр, чыдар, сабырлыкъ ичинде шукур этер.  

 

اَللّهُمَّ اجْعَلْنَا مِنْ اَهْلِ السَّعَادَةِ وَ السَّلاَمَةِ وَ الْقُرْاَنِ وَ اْلاِيمَانِ آمِينْ اَللّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ

بِعَدَدِ جَمِيعِ الْحُرُوفَاتِ الْمُتَشَكِّلَةِ فِى جَمِيعِ الْكَلِمَاتِ الْمُتَمَثِّلَةِ بِاِذْنِ الرَّحْمنِ فِى مَرَايَا تَمَوُّجَاتِ الْهَوَآءِ عِنْدَ قِرَآئَةِ كُلِّ كَلِمَةٍ مِنَ الْقُرْاَنِ مِنْ كُلِّ قَارِءٍ مِنْ اَوَّلِ النُّزُولِ اِلَى اَخِرِ الزَّمَانِ وَ ارْحَمْنَا وَ وَالِدَيْنَا وَارْحَمِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِعَدَدِهَا بِرَحْمَتِكَ يَآ اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ آمِينَ وَالْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

“Эй Аллахым, бизге насыблыкъ бла саламатлыкъ бер, Къуран бла иман ахлындан эт.

         Эй Аллахым, Пайгъамбарыбыз Мухаммадха эм аны юйдегисине, асхабына Сени эркинлигинг бла окъулуб башланганы замандан башлаб, заманны ахырына дери окъулуннукъ бютюн Къуран харифлерини саныча салауат бла салам бер.

         Хар салауатны саныча бизге, ана бла атабызгъа эм бютюн мюкъминлеге рахмат эт; ол ахырсыз рахматынг бла. Амин.

         Шукурла бла махтаула (джангыз) аламланы Аллахына тыйыншлыды.”