Къартлагъа Хурмет

(Джыйырма биринчи Мактуб)

 

بِاسْمِهِ سُبْحَانَهُ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

اِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ اَحَدُهُمَا اَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُلْ لَهُمَا اُفّ ٍوَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلاً كَرِيمًا وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِى صَغِيرًا *رَبُّكُمْ اَعْلَمُ ِبمَا فِى نُفُوسِكُمْ اِنْ تَكُونُوا صَالِحِينَ فَاِنَّهُ كَانَ ِلْلاَوَّابِينَ غَفُورًا*

        «Аладан бири неда экиси сени къатынгда къартлыкъгъа джетсе, алагъа “оф” да деме эм сакъ бол, аланы къыстама! Алагъа арию сёз айт. Джумушакълыгъынгы алагъа кенг эт, эм “Эй Аллахым ала мени гитчелигимде ёстюргенлери кибик сен алагъа рахмат эт” -де. Аллахыбыз ичигиздегилени сизден кёбге иги билир. Сиз иги эсегиз Аллах кесине къайытханланы кечиучюдю.» (Къуран, Исра:23-25).

       

 

Эй, юйюнде къарт анасы неда атасы неда джуугъундан неда дин къарнашларындан ишге джараусуз неда къарыусуз, ауругъан бир адамы болгъан имансыз!.. Бу Аятха эс бёл, къара: къалай бир аятда, беш дараджа айры-айры халда къарт ана бла атагъа джумушакълыгъы керекли болады. Хо, дунияда эм мийик кертилик ата бла аналаны сабийлерине кёргюзген джумушакълыкъларыды. Эм уллу хакъ да, аланы ол джумушакълыкълары ючюн хурмет хакъларыды. Нек десенг, ала джашауларыны тамам татлылыкъ бла сабийлерини джашауу ючюн аямайын джоядыла. Алай эсе, адамлыгъы кетмеген эм джаныуаргъа тюрленмеген хар сабий; ол сыйлы, байламлы, кесини джаныны- къаныны аямагъан нёгерине таза хурмет, эм джылы джумуш, эм разылыкъларыны алыргъа, эм джюреклерини разы этерге керекди. Атаны къарнашы бла эгечи, ата джериндеди; ананы эгечи бла къарнашы ана джериндеди.

 

 

Ма, ол мубарек къарталаны санларыны излемей ёлюмлерини излеген, не дараджа кёлсюзлюк, адамсызлыкъ эм не къадар сыйсызлыкъды бил, уян. Хо, джашаууну сени джашауунга аямагъанны ёлюрюню излерге, не къадар эрши бир зулму, бир адамсызлыкъ болгъаныны ангыла.

Эй кечиниу къыйынлыгъы бла бош болмагъан адам! Бил- сени юйюнгде берекет бла рахматны болгъаныны эм палахлыкъны кеткенини себеби, ол юйюнгдеги турсунмагъанынг къарт неда сокъур джууугъунгду. Сакъ бол деме: “Болумум тарды, къолумдан келмейди.” Нек десенг, ала ючюн келген берекет болмаса эди, ишексиз сени кечиниу джетмезлигинг андан да кёб боллукъ эди. Бу кертиликге менден инан. Муну бек ачыкъ шагъатлыкъларыны билеме, сени да инандырыргъа боллукъма; алай а, терен кирмез ючюн къысха кесеме. Бу сёзюме инан. Ант этеме бу кертилик бек ачыкъды, таб нафыс бла шайтаным да мунга бойсунгадыла. Нафысымы унамагъаныны къыргъан эм шайтанымы ауузуну джабдыргъан бир кертилик сени инандырыргъа керекди.

 

 

Хо, аламны шагъатлыгъы бла чексиз дараджада Рахман, Рахим, Латиф, Керим болгъан Аллах, сабийлени дуниягъа ийгени заман, артларындан рысхыларыны да бек аламат бир халда ийиб эмчеклеринден ауузларына акъдыргъаныча; сабий кибик болгъан, сабийледен эсе, бек джумушакълыкъгъа тыйыншлы эм керексинген къартланы рысхыларыны да берекетли иеди. Алагъа къарауну къызгъанч адамлагъа джюк этмез.

 

اِنَّ اللّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ اْلمَتِينُ *

وَكَاَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لاَ َتحْمِلُ رِزْقَهَا اَللّهُ يَرْزُقُهَا وَاِيَّاكُمْ

«Аллахды керти рысхы берген, кюч бла къарыу иеси болгъан.» (Къуран, Зарият:58)

«Рысхысыны ташыялмагъан къаллай бир джанла бардыла.»

 

Аятланы кёргюзген кертилигини, бютюн джанланы тюрлю тюрлюлери кеси тиллеринде къычырыб ол кертиликни айтадыла. Таб джангыз къарт джуукъла тюйюл, адамлагъа нёгер болгъан эм рысхылары адамланы рысхылары ичинде ийилген киштикле кибик бирбир джанланы рысхылары да, берекетли халда келеди. Муну бегиткен эм кесим кёргеним бир мисал:

 

 

Мени джууукъ тенглерим биледиле; эки- юч джыл алгъа хар кюн джарым ётмек- ол элни ётмеги гитче эди- белгили бир азыгъым бар эди, кёб кере манга джетмей эди.  Сора тёрт киштик менге къонакъгъа келдиле. Ол аныча азыгъым эм менге эм да алагъа джетди; кёб кере да артыкъ къала эди.

Ма бу хал ол дараджа къайтарыб менге шагъатлыкъ берди, мен киштиклени берекетинден хайырлана эдим. Керти ачыкъ айтама: ала манга джюк тюйюл эдиле; эм ала менден тюйюл, мен аладан разы бола эдим.

 

 

Эй адам! Джаныуар сыпатында бир хайуан, адамланы юйюне къонакъ келгени заман берекетге себеб болады; алай эсе, джанланы эм сыйлысы болгъан адамды; эм адамланы эм игиси болгъан иманлы адамды; эм иманлыланы эм кёб хурмет бла джумушакълыкъгъа тыйыншлы болгъан къарыусузлукъгъа тюшкен, ауругъан къартладыла; эм ауругъан къартланы ичинде джумушакълыкъгъа, эм джумушха, эм сюймекликге эм бек тыйыншлы болгъан джууукъладыла; эм джуукъланы ичинде эм керти нёгер бла эм байламлы болгъан ата бла ана къартлыкъ заманда бир юйде болса, не дараджа берекетге эм рахматха себеб боллукъларыны эм  لَوْلاَ الشُّيُوخُ الرُّكَّعُ لَصُبَّ عَلَيْكُمُ الْبَلاَءُ صَبّا сыры бла, ол дегени “Беллери бюгюлген къартларыгъыз болмаса эди, палахла сел кибик юсюгюзге тёгюллюк эдиле” –дегенни сыры, не дараджа къыйыллыкъны басдыргъанга, кетергенге себеб болгъанларыны сен сагъыш эт.

Ма, эй адам, акъылынгы башынга ал! Сен да ёлмесенг, къарт боллукъса:                       اَلْجَزَاءُ مِنْ جِنْسِ الْعَمَلِ

«Джазагъа тюбеу, этилинген ишни тукъумундан келир.»

- сыры бла, сен ата- ананга хурмет этмесенг, сени сабийинг да сенге джумуш этерик тюйюлдю. Ахыратынгы сюе эсенг, ма сенге аламат бастырылгъан сары алтын; алагъа джумуш эт, разылыкъларыны ал. Алай болмай, дунияны сюе эсенг да, биягъы аланы разы эт да, ала себебли джашауунг рахатлы, эм рысхынг берекетли болсун. Огъесе, алагъа турсунмайын, ёлюрлерини излеб, аланы назик эм дженгил кёлю къалгъан джюреклерини инджитгенинг бла

خَسِرَ الدُّنْيَا وَ اْلآخِرَةَ

«Дунияны да тас этди, ахыратны да.» (Къуран, Хадж: 11)

- сырына себеб боллукъса. Рахматны излей эсенг а, ол Рахманны аманатларына эм кесинги юйюнгдеги аманатларынга рахмат эт.

Ахырат къарнашларымдан Мустафа Чауш атында бир адам бар эди. Дининде, дуниясында джетишимли кёре эдим. Сырыны билмей эдим. Сора ангыладым, ол джетишимлигини себеби: Ол адам эсе, къарт ата бла анасыны хакъларыны ангылагъан эди, эм ол хакъгъа тамам уйюгъан эди. Эм аланы юсю бла рахатлыкъ бла рахматны табханды; иншааллах Ахыратыны да бузугъуну ишлегенди. Насыблы болургъа излеген анга ошаргъа керекди!

اَللّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلَى مَنْ قَالَ اَلْجَنَّةُ تَحْتَ اَقْدَامِ اْلاُمَّهَاتِ وَ عَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ اَجْمَعِينَ

«Аллахым, “Джандет аналаны аякъларыны тюбюндеди” деген Пайгъамбарыбыз Мухамматха, бютюн ахлысына эм асхабына салауат бла салам бер.»

 

 

 

سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ